Krewerd is een piepklein plaatsje bij Delfzijl. De ontstaansgeschiedenis van de kerk in Krewerd is gehuld in wolken van mysterie. Volgens een bekende en eeuwenoude legende is de kerk een overblijfsel van een dramatisch liefdesverhaal – het verhaal van Menco en Tete, de Groningse Romeo en Julia.
In het plaatsje Krewerd stond ooit een prachtig huis. In de tweede helft van de dertiende eeuw woonden hier de rijke Tyadeke en haar zoon Menco. Ze waren met zijn tweeën omdat Menco’s vader was overleden na een mislukt rondje paardrijden. Op een dag werd zoon Menco plotseling erg ziek. Zijn moeder bad voor zijn genezing, maar het zag er niet goed uit. Tyadeke bad en bad en bad, en beloofde heilig dat als Menco nog zou genezen, zij een kapel zou laten bouwen in Krewerd. Die was er destijds namelijk nog niet. Ja, knikte ze, ze zou een kapel stichten op eigen grond, van haar eigen geld. En ze zou ook nog het jaarsalaris voor de priester betalen.
En wonder boven wonder, Menco knapte op en herstelde volledig. Hij was weer gezond.
Trouwen
Maar de kapel werd niet gebouwd. Tyadeke ‘vergat’ haar belofte, of schoof haar plichten steeds verder voor zich uit. Ze had zichzelf inmiddels een ander, ietwat dringender doel gesteld: om Menco aan de vrouw krijgen. Hij was al bijna dood geweest, vrouw- en kinderloos, dus om dit de volgende keer te voorkomen was het hoog tijd voor huwelijk en kinderen. Menco was toen waarschijnlijk nog maar in zijn vroege tienerjaren. Dat deed er niet toe bij Tyadeke. Ze had de desbetreffende vrouw al op het oog: de jonge, edele Tete.
Tete woonde met haar moeder in Loppersum. Zij was een mooie en slimme dame van goede afkomst. Ook Tete was ziek geweest. Haar vader Geiko was deken en had de heilige belofte gedaan dat als Tete zou genezen, zij het klooster in zou gaan. Toen Tete genas ging Geiko dood. Tete’s moeder Thialdis had geen zin om haar jonge dochter naar het klooster te sturen. Ze zag haar dochter liever trouwen en kinderen krijgen.
Ook deze belofte werd dus niet nagekomen, net als die van de kapel in Krewerd.
Tragisch lot
Tot geluk van beide moeders werden Menco en Tete echt verliefd, en al snel was Tete zwanger. Maar het noodlot sloeg toe. Menco werd weer ziek en stierf dit keer. Hun kindje werd te vroeg geboren en stierf ook. Tete keerde intens verdrietig terug naar het huis van haar moeder. Ze stierf van verdriet, maar niet voordat zij op haar sterfbed haar vader’s erfenis schonk aan klooster Bloemhof (het klooster van abt Emo).
Rivaliserende families
Tyadeke en Thialdis, de moeders, stonden na deze tragedie als kemphanen tegenover elkaar. Thialdis was boos op klooster Bloemhof en claimde dat haar dochters’ erfenis aan haar toeviel. Ook meende ze aanspraak te maken op de erfenis van Menco. Er brak een heftig conflict uit over de erfrechten. De twee vrouwen waren zó vijandig dat hun leven werd beheerst door haat. Hierdoor kwam Tyadeke tot inkeer en besloot alsnog de kapel te bouwen. Precies zoals ze al die jaren geleden had beloofd: op haar eigen grond, van haar eigen geld. Op deze wijze lostte ze haar oude gelofte in en kon ook zij zonder gewetensbezwaren sterven. God had haar vergeven. Wat er met Thialdis is gebeurd, dat weet ik niet, maar ik hoop dat ze haar leven heeft gebeterd.
Boodschap
Is dit verhaal nou een boel lariekoek? Aan de ene kant gaat het hier natuurlijk om een eeuwenoud verhaal – en over de feitelijke waarheid kan zeker getwijfeld worden. Aan de andere kant, het staat te lezen in de Kroniek van Klooster Bloemhof, die rond dezelfde tijd is opgeschreven. De boodschap van het verhaal is duidelijk: God laat niet met zich spotten en zorgt ervoor dat gedane beloftes gehouden dienen te worden.
Belofte maakt schuld.
Bronnen
Kroniek van het Klooster Bloemhof. ‘‘Over de kapel van Krewerd en hoe zij werd gesticht.’’ https://books.google.nl/books?id=rx6P48yex4oC&printsec=frontcover&dq=kroniek+klooster+bloemhof&hl=en&sa=X&ei=m1JBVbTgDI7tO7WigaAE&ved=0CCQQ6AEwAA#v=onepage&q=kroniek%20klooster%20bloemhof&f=false
Sillius. ‘‘Grunneger Bladzieden.’’ http://www.sillius.nl/groningana/
Stichting Dorpsbelangen ‘de Drie Maren’. ‘‘De Mariakerk in Krewerd.’’ http://www.holwierde.net/geschiedenis/de-mariakerk-in-krewerd-een-ommelander-kleinood/
Stichting Oude Groninger Kerken. ‘‘Krewerd: Kerk Krewerd.’’ https://www.groningerkerken.nl/kerken/print_kerk.php?id=16
© Sanne Meijer, 2018
Dit verhaal verscheen eerder in 2015.