Het leukste aan Westerwolde vind ik de ontelbare gehuchten – soms bestaande uit niet meer dan een aantal boerderijen, maar wel allemaal voorzien van een eigen plaatsnaambord. Soms lijken de namen op elkaar, zoals Laude, Lauderbeetse, Lauderzwarteveen en Laudermarke. Aangezien ik uit Ter Apel kom, fiets ik regelmatig door die laatste.
Laudermarke is een klein gehucht aan de grens met Duitsland. De naam vertelt veel over de middeleeuwse geschiedenis van het gebied. Een marke is een soort collectief van boeren die samen het beheer van gemeenschappelijke gronden reguleerden. In dit geval ging het om de gemeenschappelijke gronden van de boeren van Laude. Aan het begin van de negentiende eeuw zag Laudermarke een toestroom van Duitse arbeiders, die zich hier vestigden om te werken in de vervening. Na verloop van tijd kochten zij zelf ook grond en bouwden ze (keuter)boerderijen.
De rooms-katholieke achtergrond van deze nieuwe inwoners is nog altijd duidelijk te zien in het straatbeeld van Laudermarke. Op relatief korte afstand van elkaar vind je een kruisbeeld én een Mariagrot. Ooit stond er ook een rooms-katholieke basisschool, maar die inmiddels verdwenen.
Nieuwsgierig geworden naar de rooms-katholieke wortels van dit gebied, fiets ik op een zomerse dag langs het Ruiten Aa-kanaal. Het water schittert in de zon, er zwemmen meerkoetjes en af en toe vaart er een glimmende witte boot voorbij. Dan sla ik af richting Laudermarke. Ik kom langs de plek van de voormalige Sint Jozefschool, verscholen achter een groene muur van bomen en struiken. De school werd in 1927 gebouwd, maar na de Tweede Wereldoorlog daalde het leerlingenaantal aanzienlijk. In 1984 waren er nog maar 14 leerlingen en moest de school worden gesloten.
Vervolgens kom ik een kruisbeeld tegen op de kruising van de Roelageweg en de Veenweg. Deze is opgericht door boeren uit de omgeving, uit dankbaarheid dat de jongens uit Laudermarke allemaal gevrijwaard zijn gebleven van de arbeidsdienst in Duitsland in de Tweede Wereldoorlog.
Een eindje verderop, aan de Veenweg, staat een prachtige Lourdesgrot. De Lourdesgrot begon in 1935 als een Mariabeeldje in een houten nis. Dit was een initiatief van de Katholieke Jonge meisjes Vereniging. Na de oorlog raakte het in verval. Enkele boeren uit Laudermarke bouwden vervolgens deze Lourdesgrot, die in 1958 werd ingewijd. Er staan twee grote beelden: één van Moeder Maria en één van Bernadette, het meisje dat in de negentiende eeuw visioenen had bij Lourdes. Verder liggen er enkele stenen en brandt er een kaars.
Het is een bijzondere plek die op één of andere manier een soort rust uitstraalt – ook als je niet gelovig bent. Fiets of wandel er vooral een keer langs!
– Dit artikel verscheen in 2019 in het voorjaarsnummer van Terra Westerwolda.
© Sanne Meijer, 2019