Op 9 en 10 september vinden de Open Monumentendagen plaats. Het thema van dit jaar is ‘Boeren, Burgers en Buitenlui’. Ook in de gemeente Eemsmond worden veel monumenten opengesteld voor publiek. Het stralende middelpunt dit jaar is het dorp Stitswerd.
Tegen de horizon pakken zwarte wolken zich samen. Het geeft een adembenemend contrast met de gele kerk van Stitswerd, die nog oplicht in de laatste zonnestralen. Binnenin het kerkgebouw heeft zich een groep inwoners van Stitswerd verzameld, die zich met veel enthousiasme inzet voor het tentoonstellen van hun dorp tijdens de Open Monumentendagen op 9 en 10 september. Stitswerd is dit jaar namelijk het stralende middelpunt van alle open monumenten in de gemeente Eemsmond.
Het thema van de Open Monumentendagen is dit jaar ‘Boeren, Burgers en Buitenlui’. De inwoners van Stitswerd hebben hier invulling aan gegeven door ‘Buitenlui’ op te vatten als ‘Buiten-lui’: buiten ontspannen. Dat had niet beter gekozen kunnen worden, want Stitswerd is een oase van rust. Er wonen maar 65 mensen in dit kleine wierdedorpje. De knusse huisjes staan gezellig bij elkaar en zijn omgeven door weelderige bloemen. Tijdens de Monumentendagen stellen enkele inwoners dan ook hun tuin open voor publiek. Het gehele dorp is zo pittoresk dat het af en toe lijkt alsof je in een museum wandelt – maar het voelt er anders: levendig, warm, écht.
Stitswerd wordt omringd door uitgestrekte weilanden, zo ver het oog rijkt. Omdat Stitswerd zo afgelegen ligt, was het dorp vroeger moeilijk te bereiken – met name in de winter. De dorpelingen waren grotendeels op zichzelf en op elkaar aangewezen. Daarom was het dorp voorzien van maar liefst twee cafés, een schooltje, een molen, een bakkerij, een smid, een winkeltje, een kwekerij, een slachterij, een kuiperij, een timmerbedrijf en een armenhuis. Nu is Stitswerd van zulke voorzieningen verstoken, afgezien van het gezellige dorpshuis dat in de oude pastorie gevestigd is.
Het gevoel van saamhorigheid is echter niet verdwenen. De komende Open Monumentendagen spant een groot deel van de inwoners zich gezamenlijk in om een mooi programma neer te zetten. Op zaterdag 9 september om 10.00 uur wordt het gehele Open Monumentenweekend in de gemeente Eemsmond in Stitswerd afgetrapt. De officiële opening vindt plaats in de kerk, waarna er in optocht naar het dorpshuis wordt gewandeld. De rest van het weekend zijn er tal van activiteiten in het dorp. Zo kun je ‘de boer op’ door een bezoekje te brengen aan de prachtige boerderijen en het maken van wandelingen door de wei. Ook worden er activiteiten voor kinderen georganiseerd, en kan er genoten worden van een hapje en een drankje onder het genot van muziek. Daarnaast houden bewoners van monumentale panden natuurlijk open huis of open boerderij. In het kader van het thema ‘buiten-lui’ worden er door het gehele dorp ‘rustplekjes’ gecreëerd. Bovendien zullen enkele kunstenaars hun werk exposeren of hun atelier openen voor publiek.
Het is overigens opmerkelijk hoeveel creatieve mensen er in Stitswerd wonen. Veel inwoners schilderen, beeldhouwen of componeren. Maar dat is eigenlijk ook geen wonder, want het dorp, de rust en de ruimte – het kan niet anders dan inspireren.
– Dit artikel is geschreven in samenwerking met Commissie Open Monumentendag Eemsmond en verscheen op 24 augustus 2017 in de Ommelander Courant.
© Sanne Meijer, 2017