Regelmatig word ik uitgenodigd om een evenement of activiteit bij te wonen of bepaalde initiatieven in Groningen te bezoeken. Dat vind ik erg leuk, want zo leer ik mijn provincie steeds beter kennen. Maar nog nooit was ik gevraagd een heel dorp te komen bekijken. Dus toen de dorpsraad van Vriescheloo mij uitnodigde om een kijkje te komen nemen, hoefde ik niet lang na te denken.
Op een zonnige middag in juni word ik bij de bushalte in het nabijgelegen Wedde opgehaald door Willeke Bergman, voorzitter van de dorpsraad van Vriescheloo. Ik ben nog nooit in Vriescheloo geweest, wat ook niet zo gek is, aangezien het vrij moeilijk te bereiken is met het openbaar vervoer of met de fiets – de twee soorten vervoer waar ik op aangewezen ben. Vriescheloo is een dorp met een kleine duizend inwoners, gelegen in de gemeente Bellingwedde. Het maakt deel uit van het mooie gebied Westerwolde.
Een korte geschiedenis van het dorp
Het dorp is omstreeks de twaalfde eeuw ontstaan als een randveenontginningsdorp. Vanuit deze nederzetting hebben mensen eeuwenlang geploeterd om het hoogveen van het Bourtangermoeras te ontginnen. Vriescheloo heeft niet altijd op dezelfde plek gelegen; het is in verschillende fasen verschoven door de veranderende oevers van de Westerwoldse Aa. Aan het einde van de middeleeuwen vestigden de dorpelingen zich op een hoger gelegen zandrug. Deze zandrug maakte deel uit van de belangrijke handelsroute tussen Münster en Groningen. De uiteindelijke dorpsstructuur, met de kerk als middelpunt, ontstond tijdens de Franse overheersing. Aan het begin van de twintigste eeuw waren er heel wat winkeltjes en zelfs een bierbrouwerij gevestigd in het centrum van Vriescheloo. Dat inwoners uit Vriescheloo wel van een feestje hielden, blijkt uit de kermissen en harddraverijen die er met regelmaat werden georganiseerd – beide evenementen staan in de Groninger geschiedenis over het algemeen bekend als gelegenheden waar de jenever rijkelijk vloeide.
Na de Tweede Wereldoorlog ging het winkelbestand achteruit, net als zoveel andere dorpjes in Groningen. Officieel ligt Vriescheloo nu in een krimpgebied, maar daar is weinig van te merken. De inwoners laten het er niet bij zitten en werken hard aan de leefbaarheid van het dorp. In mijn ervaring is Vriescheloo anno 2017 een super actief dorp, met veel gelegenheid tot recreatie, waar leuke projecten lopen en toffe activiteiten plaatsvinden.
De Dorpsschooltuin
Neem nou de Dorpsschooltuin. Enkele jaren geleden werd er midden in het dorp, pal naast de molen ‘De Korenbloem’, een aantal huurwoningen gesloopt. Er kwam een L-vormige lap grond vrij, die beschikbaar werd gesteld door woningcoöperatie Acantus. Op initiatief van de dorpsraad en de samenwerkingsschool ‘de Driesprong’ is op die lege plek een Dorpsschooltuin aangelegd. Met behulp van de gemeente, Acantus en verschillende fondsen is het ene gedeelte nu een boomgaard met verschillende soorten fruitbomen, aangeplant door de kinderen van Vriescheloo. Op een informatiebord staan de namen van de kinderen bij de desbetreffende boom, een schitterende herinnering. Veel van de fruitbomen zijn van zelfs van een Groninger ras. ‘Lokaal’ is belangrijk. Zo zijn het tuinschuurtje en andere benodigde materialen ook zoveel mogelijk lokaal geproduceerd. Rond de fruitbomen groeien papavers en korenbloemen en er worden bijen gehouden. Achter de frambozen- en bessenstruiken bouwen de kinderen nu hun eigen insectenhotel.
We gaan een hekje door naar de andere tuin. Hier houden de kinderen van de Driesprong, met behulp van de vrijwilligers van de tuin, zich bezig met schoffelen, groente telen en ander tuinwerk. Ik loop door de tuin en bewonder onder meer de aardbeienplanten, vol rode zoete zomerkoninkjes, en de heerlijk geurende магазин hydra pronkerwten. In de tuin vind je niet alleen Nederlandse groente als uien, wortels en sla, maar ook courgettes en paksoi. De groente wordt op school en binnenkort ook op een kar bij de naastgelegen molen verkocht. Aan het einde van de tuin groeien zonnebloemen. Het is een wedstrijd, want de kinderen mogen ieder proberen de hoogste zonnebloem te kweken. Terwijl ik door de prachtige groentetuin loop bedenk ik me hoe heerlijk het is voor deze kinderen om lekker buiten te werken tijdens schooltijd, om te leren over tuinieren, de natuur en over voedsel.
Het Bostheater
De kinderen in Vriescheloo hebben het sowieso goed voor elkaar. Basisschool de Driesprong is prachtig gelegen aan de rand van het bos. Binnenkort wordt er achter de school begonnen met de bouw van een ‘buitenlokaal’ of ‘bostheater’, een soort houten amfitheater waar bij mooi weer les wordt gegeven en waar toneelstukken opgevoerd kunnen worden. De houten tribune zal door de plaatselijke timmerman gebouwd worden. Het theater komt te liggen aan het ‘Ganzenpad’, een wandelpad van ongeveer 2.5 kilometer dat door het dorp en het bos gaat lopen. Er wordt een picknickbank neergezet en er komen enkele andere voorzieningen. Wandelaars zullen een boekje meekrijgen en kinderen kunnen allerlei opdrachten uitvoeren. Terwijl we door het bos wandelen vraag ik aan Willeke Bergman waarom de wandelroute het ‘Ganzenpad’ gaat heten. Blijkbaar, en dit vond ik er grappig, dragen de Vriescheloosters de bijnaam ‘de Looster Ganzenkukens’. Daar zijn ze gelukkig best trots op want het dorpshuis heet dan ook ‘’t Ganzenust’.
Molen ‘De Korenbloem’
Mijn bezoekje aan Vriescheloo valt trouwens in een drukke week in Vriescheloo. De Dorpsschooltuin maakt deel uit van het tiendaagse tuin-en-kunst evenement Westerwolde Rijgt, en er komen veel bezoekers uit binnen- en buitenland op af. Het is heerlijk weer dus er zijn veel fietsers en wandelaars die een kijkje komen nemen. Naast de Dorpsschooltuin is ook de molen te bewonderen, die open is voor publiek. In de molen kun je verschillende lokale producten kopen en genieten van een kopje thee met povvert in de theeschenkerij. De aardige molenaar raadt ons aan om even naar boven te klimmen, dus klauteren we via een steile trap de molen omhoog. In de molen staan historische spullen en materialen tentoongesteld en er hangen oude prenten aan de wand. Terwijl ik bovenin de molen geniet van een prachtig uitzicht over de Dorpsschooltuin, voel ik me blij dat ik hier eindelijk een keer ben geweest. Wat fijn dat er zoveel enthousiaste inwoners zijn, mensen die zich vrijwillig en met hun hart inzetten voor de leefbaarheid van dit mooie dorp. Ik fiets graag door Westerwolde en ik bedenk me dat mijn volgende fietstocht in de omgeving absoluut verrijkt gaat worden met thee bij de molen en een wandelingetje door de Dorpsschooltuin. En dat kan ik ook u van harte aanbevelen.
– Met dank aan Willeke Bergman (Dorpsraad Vriescheloo).
© Sanne Meijer, 2017