Groningen is een échte wandelprovincie. Gelukkig maar, want we wandelen meer dan ooit. Vanaf nu kun je onze prachtige provincie ook ontdekken met behulp van het wandelnetwerk Groningen. Dit netwerk bestaat uit ruim 2.500 kilometer aan de mooiste en meest verrassende wandelpaden. Van 24 maart tot en met 1 april 2021 publiceer ik élke doordeweekse dag een leuke -door mij samengestelde- wandelroute mét blog. Veel wandelplezier!
Start- en finish: Ons Hertenkamp (Appelhof 32, Harkstede)
Knooppunten (wandelnetwerk): 72 – 91 – 92 – 70 – 71 – 26 – 72
Route op de kaart: Klik hier
Afstand:ca. 5 km
Soundtrack: De Troebadoers – Noar hoes
De wandeling begint met dieren aaien en een lekker kopje thee bij Ons Hertenkamp. Daarna wandel ik langs de Hoofdweg richting Scharmer en vervolg mijn route over de schitterende Herenlaan, een pad tussen de Harkstederplas en de Scharmerplas. Ik ben op zoek naar sporen van één van mijn favoriete Groningers: Henric Piccardt (1636-1712).
Harkstede en Scharmer maken deel uit van het Duurswold. Ooit was het geslacht Rengers een invloedrijke familie in dit veengebied. Zij woonde onder andere op de Fraeylemaborg in Slochteren. Bezittingen van de familie vererfden grotendeels op Henric Piccardt, een kleurrijke persoonlijkheid die rond 1700 heer van Slochteren, Kolham en Harkstede werd. Hij is de hoofdpersoon van mijn verhaal vandaag.
Pont Neuf
Iets ten westen van het dorp – tussen knooppunt 70 en 71 – wandel je langs een weelderig bos. Ooit lag hier ongeveer de borg Klein Martijn, die in 1680 door Henric Piccardt wordt gekocht. Deze Piccardt heeft op dat moment al heel wat avonturen achter de rug. Vierenveertig jaar eerder was hij als predikantszoon geboren in Woltersum. Hij had rechten en filosofie gestudeerd aan de Academie van Vriesland en de universiteit van Orléans in Frankrijk.
Na zijn afstuderen was Piccardt in Parijs terechtgekomen. Om wat bij te verdienen zong hij liedjes op de Pont Neuf. Hij droeg een ooglapje en had zijn gezicht en haren een andere kleur gegeven. Op de brug ontmoette Piccardt vrouwen die hem aan het Franse hofleven introduceerden. Uiteindelijk werkte Piccardt zich op tot kamerheer van niemand minder dan… koning Lodewijk XIV!
Jaloerse Lodewijk XIV
In 1665 ging het mis. Lodewijk XIV vond het niet leuk dat Henric Piccardt had ‘gesport’ met één van zijn maîtresses. Piccardt moest Frankrijk ontvluchten en reisde terug naar De Republiek der Zeven Vereenigde Nederlanden.
Terug in de Republiek leerde Piccardt jonker Osebrandt Johan Rengers kennen, bewoner van de Fraeylemaborg. Rengers werd echter beschuldigd van landsverraad en belandde in de gevangenis. Wegens zijn vriendschap met Rengers en zijn Franse sympathieën werd ook Piccardt opgesloten. Een jaar later werd hij vrijgelaten, na politieke druk van zijn vriend stadhouder Willem III.
Klein Martijn en Fraeylemaborg
Na zijn vrijlating richtte Henric Piccardt zich op zijn politieke carrière. Hij werd ‘syndicus’ (een soort bestuurlijk raadgever) van de Ommelanden. Op 6 januari 1680 trouwde Piccardt met de twintig jaar jongere dochter van zijn onlangs overleden vriend Osebrandt Johan Rengers: Anna Elisabeth Rengers.
Dat brengt ons weer bij Klein Martijn. Het stel koopt de borg in april 1680 en breidt het huis flink uit. Een paar jaar later koopt Henric Piccardt ook de Fraeylemaborg, met behulp van een lening van zijn vriend koning-stadhouder Willem III. Ook daar laat hij de borg uitbreiden, en legt een Franse tuin aan. Piccardt en zijn vrouw blijven echter op Klein Martijn wonen. De Fraeylemaborg doet dienst als ontvangstverblijf voor gasten en als jachthuis.
Kerk van Harkstede
Tussen knooppunt 26 en 72 wandel je langs Piccardt’s meesterwerk: de kerk van Harkstede. Aan het einde van de zeventiende eeuw koopt het echtpaar de kerk van Harkstede en laat het dertiende-eeuwse gebouw gelijk afbreken. Alleen de toren mag blijven staan. Alles in de nieuw te bouwen kerk krijgt het stempel van de familie Piccardt: zo laat het echtpaar een eigen werkkamer en een mausoleum bouwen in de kerk. Daarnaast wordt er een gebrandschilderd glas geplaatst waarin Piccardt en Rengers zichzelf ‘heer en vrouw deser kerck en plaetse’ noemen en boven de ingang van de kerk worden familiewapens aangebracht. De eerste dienst in de nieuwe kerk van Harkstede vond plaats in 1700.
In 1704 sterft Henric Piccardt’s vrouw, Anna Elizabeth Rengers. Ze wordt gebalsemd en bijgezet in hun mausoleum in de kerk van Harkstede. Piccardt zelf blijft tot zijn dood meerdere publieke functies bekleden en sterft op 6 mei 1712 als een gerespecteerd en welvarend man. Ook Piccardt wordt bijgezet in het mausoleum. De borg Klein Martijn wordt uiteindelijk in 1896 op afbraak verkocht; maar de kerk is er gelukkig nog steeds. En als je goed kijkt, dan vind je in en om de kerk nog overal sporen van het bijzondere Groninger echtpaar Piccardt-Rengers.
© Sanne Meijer, 2021
Deze serie wandelroutes en blogs kwam tot stand in samenwerking met het Routebureau Groningen en Visit Groningen. Meer informatie over het wandelnetwerk? Bekijk dan dit filmpje!