Groningen is een échte wandelprovincie. Gelukkig maar, want we wandelen meer dan ooit. Vanaf nu kun je onze prachtige provincie ook ontdekken met behulp van het wandelnetwerk Groningen. Dit netwerk bestaat uit ruim 2.500 kilometer aan de mooiste en meest verrassende wandelpaden. Van 24 maart tot en met 1 april 2021 publiceer ik élke doordeweekse dag een leuke -door mij samengestelde- wandelroute mét blog. Veel wandelplezier!
Start- en finish: Borg Nienoord (Nienoord 1, Leek)
Knooppunten (wandelnetwerk): 59 – 57 – 86 – 60 – 65 – 64 – 63 – 59
Route op de kaart: Klik hier
Afstand: ca. 4 km
Soundtrack: Marlene Bakker – Waarkhanden
Drie prachtige plekken, drie bijzondere vrouwen. Struinend over het landgoed van Nienoord maak ik kennis met Beetke, Marije en Anna – en kom ik daardoor wat meer te weten over de geschiedenis en tradities van Leek.
Beetke | 1528
Borg Nienoord
De route begint bij borg Nienoord. Hier woonde ooit de beruchte Beetke van Rasquert (1480-1554). Nadat haar man, de schatrijke jonker Wigbold van Ewsum, in 1528 was overleden, stond Beetke aan het roer van een grote zakelijke onderneming. Haar familie verdiende goud geld in de vervening. Onder Beetke’s leiding werden de Nienoordvenen volledig ontgonnen. Beetke stond bekend om haar harde manier van zakendoen, waarbij ze de nodige intimidatie niet schuwde. Ze werd daardoor de machtigste vrouw van de Groninger Ommelanden.
Op een gegeven moment stierf Beetke’s neefje Onno. Het was Beetke ter ore gekomen dat haar neefje alle rechten en goederen aan zijn vrouw toebedeeld had. Daar was ze het niet mee eens. Ze liet Onno’s lichaam uit de kerk van Roden halen en liet het testament ongeldig verklaren. Niet zo netjes natuurlijk. Beetke en haar familie werden vervolgens dan ook gegijzeld – pas toen ze overstag ging werd ze vrijgelaten. Beetke van Rasquert overleed in 1554 en werd begraven in Midwolde.
Marije | 1620
Schaatsbaan
Op het landgoed van Nienoord, tussen knooppunt 57 en 86, ligt de Leekster schaatsbaan. Leek en schaatsen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dat heeft alles te maken met de Leekster tak: een bontgekleurde bloementak van papier. Dit was vroeger een soort souvenir dat jaarlijks door duizenden schaatsers werd gekocht als bewijs dat zij naar Leek waren geschaatst, veelal over het gevaarlijke Leekstermeer. De tak werd op de kleding of hoed van de schaatser bevestigd. In Friesland is de Leekster tak bekend als de ‘Liekeblom’ en in het Gronings als het ‘Laiksterstroekje’.
De eerste verwijzing naar de Leekster Tak lezen we in de Friese ballade ‘De Winter fen 1620 yn it Wetterlân’, die in 1830 werd opgeschreven. De ballade vertelt over boerendochter Marije, die tijdens een schaatstocht in het Leekstermeer verdronk. Eén van de coupletten, genaamd ‘Liekeblommen’, vertelt dat Marije werd begraven met een Leekster Tak op haar jakje.
In 1963 werden voor het laatst Leekster Takken aangeboden op het ijs. De naam ‘Leekster Tak’ wordt nu veel gebruikt voor allerlei organisaties, evenementen en zelfs erepenningen in Leek.
Anna | 1664
Kerk Midwolde
Tussen knooppunten 65 en 64 heb je uitzicht op de indrukwekkende kerk van Midwolde. Hier ligt het praalgraf van Anna van Ewsum (1640–1714): de laatste bewoonster van haar geslacht van borg Nienoord. Het landgoed was waarschijnlijk al sinds 1524 in het bezit van haar familie. Anna trouwde in 1657 met Carel Hieronymus van Inn- en Kniphuisen. Hij overleed al vrij snel en kunstliefhebber Anna liet voor hem, en ook alvast voor haarzelf, een indrukwekkend marmeren grafmonument maken in de kerk van Midwolde. Dit werd in 1664 gedaan door de bekende beeldhouwer Rombout Verhulst.
Al snel hertrouwde Anna van Ewsum met de neef van haar overleden echtgenoot: Georg Wilhelm van Inn- en Kniphuisen. Het ging de familie voor de wind: het echtpaar liet de borg en de tuinen voortdurend verfraaien. In 1709 overleed ook Anna’s tweede echtgenoot. Er verdween een engel van het praalgraf om plaats te maken voor een marmeren versie van Georg Wilhelm van Inn- en Kniphuisen. Enkele jaren later overleed Anna zelf – en nog steeds ligt ze, trots en een beetje verleidelijk, te midden van haar twee echtgenoten in de kerk van Midwolde.
© Sanne Meijer, 2021
Deze serie wandelroutes en blogs kwam tot stand in samenwerking met het Routebureau Groningen en Visit Groningen. Meer informatie over het wandelnetwerk? Bekijk dan dit filmpje!